سرطان چیست با سرطان بیشتر آشنا شویم

سرطان چیست با سرطان بیشتر آشنا شویم/ به گزارش بیوکمپ مرکز تخصصی ژنتیک و بیوانفورماتیک در ایران؛ سلول واحد اساسی و ساختمانی حیات است که همانند کیسه ای است حاوی پروتئین‌ها، اسیدهای چرب، کربوهیدراتها و ماده حیات به نام دی ان ای ( DNA). قابلیت رشد، تکثیر و همانندسازی از ویژگی های سلول های زنده است. ساختار ژنتیکی هر سلول سرعت رشد، تقسیم و زمان مرگ آن را تعیین می کند. در حالت طبیعی، جایگزینی سلولهای فرسوده با سلولهای جوان از یک برنامه منظم تبعیت می کنند و فرایند رشد و تجدید سلولی به طور ثابت در بدن اتفاق می‌ افتد.

سرطان نوعی بیماری است که در آن سلول‌ها توانایی تقسیم و رشد عادی خود را از دست می ‌دهند و این موضوع منجر به تسخیر، تخریب و فاسد شدن بافت‌های سالم می ‌شود. از اجتماع این سلول‌های سرطانی و تخریب سلول‌های بافت‌های سالم توده ‌ای به نام تومور ایجاد می‌شود. اگر تومور به لایه‌‌ای محدود ختم شود و به سایر بافت‌ها و ارگانها سرایت نکند تومور خوش ‌خیم (غیرسرطانی‌) است و اگر تومور گسترده شده یا به طور بالقوه قابلیت پخش شدن و احاطه کردن سایر بافتها و ارگانها را داشته باشد بدخیم یا سرطانی نامیده می‌شود. برخی از شکل های سرطان متاستاز   می‌کنند به این معنی که خصوصیت تهاجمی پیدا کرده و به سایر بافت‌های بدن، عمدتا از طریق خون و لنف، سرایت میکنند.

حقایقی در رابطه با سرطان

1.  بیش از ۱۰۰ نوع سرطـان  شناسایی شده است و این سرطــان ها در هر قسمتــی از بدن می تواند تظاهر پیدا کنند.
2. مرگ ناشی از سرطان در سال ۲۰۰۵ ، ۶/۷ میلیون نفر بوده است که ۱۳% از کل ۵۸ میلیون مرگ در سراسر جهان را به خود اختصاص می دهد . ۳٫ بیش از ۷۰% تمام مرگ های ناشی از کانسر در کشورهای کم درآمد یا با در آمد متوسط اتفاق می افتد
3. ۵ سرطان شایع و کشنده در مردان در سراسر جهان عبارتند از ریه ـ معده ـ کبد ـ کولورکتال و ازوفاگوس ( مری).
4. ۵ سرطان شایع و کشنده در زنان به ترتیب عبارتند از سرطان سینه ـ ریه ـ معده ـ کولورکتال و سرویکس.
5. مصرف دخانیات بزرگترین و تنها عامل قابل پیشگیری از سرطان ها در جهان می باشد.
6. یک پنجم کل سرطانهای سراسر جهان با یک عفونت مزمن، برای مثال ویروس پاپیلوهای انسانی (HPV) که باعث کانسر سرویکس می شود و ویروس هپاتیت B (HBV) که باعث کانسر کبد می شود در ارتباط است.

رشد سرطانی یا بدخیم زمانی اتفاق می‌افتد که برخی از سلول‌ها به طور غیرقابل کنترل شروع به تکثیر کنند بخش‌ هایی که به طور طبیعی عهده‌ دار دفاع از بدن هستند مانند سیستم ایمنی بدن قادر به پیشگیری از تقسیم بی ‌رویه نباشند. تعدادی از سلولهای غیرطبیعی از نظر اندازه بزرگ و بزرگ‌ تر ‌شوند .

در مجموع چهار گروه ژن مسئول تقسیم سلولی به شمار می‌روند:

1. انکوژن‌ها (ژن‌های عامل تومور) (Oncogene) که در شرایط عادی در فرستادن پیام به سلول برای تکثیر نقش دارند. اختلال و تغییر در این سلول‌ها منجر به تکثیر نامنظم سلول شده و سلول سرطانی بشمار می‌رود.
2. ژن‌های سرکوبگر تومور- (Tumour suppressor genes) این ژن‌ها پروتئین‌های خاصی را تولید می‌کنند که در شرایط عادی وظیفه معکوس آنکوژن‌ها را داشته و به سلول پیام توقف تکثیر می‌دهد. یکی از مهم‌ترین ژن‌های این گروه ژنی‌ به نام p۵۳ است.
3. ژن‌های خودکشی – (Suicide genes) خودکشی سلول‌ها یا مرگ سلول یکی از مهم ‌ترین عوامل پیچیده سلولی است که به سلول توانایی خودکشی در شرایط غیرمعمول را می‌دهد تا مانع شیوع تکثیر و آسیب‌دیدگی به سایر سلول‌ها ‌شود. هنگامی که ژن‌های خودکشی آسیب پیدا کنند دیگر قادر به فعالیت خود برای نابود کردن سلول معیوب نبوده و سلول سرطانی محسوب می‌شود.
4. ژن‌های ترمیمی دی ان ای- (DNA repairing genes) این ژن‌ها مسئول ترمیم دی ان ای آسیب دیده و معیوب هستند که با ترشح پروتئین‌های متفاوت زمینه ترمیم دی ان ای آسیب دیده را فراهم می کنند. اما زمانی که خود این ژن های ترمیمی دی ان ای آسیب می بینند، سلول، دیگر توانایی ترمیم خود را از دست داده و اختلالات ژنتیکی و ترمیم نشدن دی ان ای منجربه سرطان می‌شود.

آسبب شناسی سرطان

سرطان یک فرایند پویا است که توسط متغیرهای ناشناخته و مستقل متعددی موجب تغییرات مولکولی سلول شده و منجر به تداخل در سیستم تکثیر سلول می‌شود.

اولین تغییر سلولی آشکار در پیدایش سرطان، تراریختی و تغییر شکل سلول است. عواملی که به ایجاد سلولهای سرطانی کمک می‌کنند عبارتند از:

استعداد میزبان: عوامل ژنتیکی از جمله نقایصی در کروموزوم‌ها و یا انتقال ژن معیوب به جنین

عوامل ایمنولوژیک(ایمنی): مانند نارسایی مکانیسم ایمنی طبیعی بدن

داروهای سرکوبگر ایمنی: موجب سرکوب مکانیسم ایمنی طبیعی شده و زمینه‌ ابتلا به سرطان را فراهم می کنند

عوامل محیطی: تماس با مواد سرطان‌زا مانند آزبست، پرتونگارها و رادیوم‌ـ پرتوهای یونیزه شامل امواج الکترومغناطیسی

ویروسهای القا کننده سرطان: ویروسهایی هستند که قابلیت تغییر دادن شکل سلولی را که آلوده می‌کنند، دارند و در نتیجه منجر به تکثیر خارج از کنترل سلول‌های مورد نظر می‌شوند. این تکثیر فزاینده موجب تومور یا سرطان می‌شود.

عوامل ترشح هورمونی: عوامل ترشح هورمونی اغلب موجب تسریع روند بدخیمی بیماری می‌شود.

چرا خطر سرطان در افراد مسن افزایش پیدا می‌کند؟
سلول‌های بنیادی در افراد پیر قدرت تولید سلولهای ایمنی کمتری دارند. مغز استخوان در بدن افراد مسن سلولهای ایمنی کمتری تولید می‌کند، بنابراین احتمال به سرطان خون در افراد مسن بالاتر است. محققان بر روی موش‌های آزمایشگاهی جوان سلول‌های بنیادی پیر پیوند زدند. آنها انتظار داشتند که سلول‌های بنیادی پیر بعد از پیوند همان توانایی سلول‌های جوان را داشته باشند و سلول‌های ایمنی تولید کنند ولی سلولها درست مثل سلولهای پیر رفتار کردند. یکی از پژوهشگران در مقابل این عکس‌العمل سلول‌ها گفت اگر تفاوت سلول‌های بنیادی پیر و جوان را بدانیم در آن صورت می‌توان سلولهای پیر را وادار به جوان شدن کرد. با این دانش کارایی ایمنی دفاعی بدن افراد پیر را می‌توان بهبود بخشید و از سرطان خون جلوگیری کرد.

الگوهای درمان سرطان

تا کنون بیش از ۲۰۰ نوع مختلف سرطان شناخته شده است. این سرطان ها می‌توانند بافتهای مختلف بدن را احاطه کنند.

هر نوع سرطان عوامل، مشخصات و همچنین درمان خاص خود را دارد اما روش های اصلی درمان سرطان عبارتند از:

ا- جراحی
۲- رادیوتراپی
۳- شیمی درمانی
۴- هورمون درمانی
۵- ژن درمانی

کاربرد شکل های جدید اشعه همانند پرتوهای لیزر که به بافت‌ های طبیعی صدمه نمی ‌زنند و توسعه انواع هورمون درمانی به تنهایی و یا در ترکیب با سایر درمان‌ها از پیشرفتهای مهم در خصوص پیشگیری و درمان سرطان به شمار می رود. اخیرا موفقیتهای تشخیص و درمان سریعتر بیماران، تکامل روشهای جدید تشخیصی و درمانی مانند شیمی درمانی و هورمون درمانی و الگوهای معاینات ادواری و عمومی سرطان توانسته مرگ و میر ناشی از این بیماری را کاهش دهد.                            دستاوردهای جدید سرطان:.

تحقیقات دانشمندان نشـان داد , دارویی که برای درمان سرطان سگ ها تولیـد شده ممکن است در انسان ها نیز موثر واقـع شود.

پزشکان دانشکده پزشکی هاروارد می گویند ” داروی آزمایشی اس یو ۱۱۲۴۸ احتمـالا بـرای مقابله با سرطان های ریه , سینه و کلـیـه موثر خواهد بود.”

این دارو مـانـع از آن مـی شـود کـه پروتئین موسوم به وی ئی جی اف موجـب رشـد رگ های خونی شود.
تومورهای سرطانی به رشد رگ های خونی وابسته اند و بدون آنها به سرعت با کمبود اکسیژن مواد مغزی روبرو می شوند.

قرار است آزمایش وسیعی برای بـررسـی امکان استفاده از داروی اس یو ۱۱۲۴۸ برای درمان تومورهای استرومائی معده ای و روده ای که هر سال حدود هزاران نفر به آن مبتلا می شوند در امریکا آغاز شود.

پزشکان دانشگاه هاروارد  گزارش دادند این دارو مـوجـب کـوچـک شـدن تومورها در ۶۰ نفر از ۹۰ بیمار مبتـلا بـه سرطان استرومای معـده ای و روده ای شـد , گرچه این افراد کامل درمان نشدند اما وضع آنان بهبود یافت.

کشف ژن آسیب پذیر هنگام استفاده از داروی ضد سرطان   MIX

محققان دانشگاه Queen، طی تحقیقاتی که به انجام رساندند توانستند آزمایش بر روی کرم میوه، ژن تأثیر پذیر هنگام استفاده از دارویی که منجر به بروز نقص عضو در حین تولد می شود را کشف کنند
به گزارش سرویس علمی پژوهشی ایسکانیوز به نقل از مجله Toxicalogical Sciences دارویی موسوم به MTX از جمله داروهای پرطرفداری است که برای درمان سرطان و بیماری‌هایی همچون سل پوستی و آرتروز روماتیسمی تجویز می‌شود. پس از مصرف، این دارو برای مدت‌های طولانی در بدن باقی مانده و سبب بروز نقص عضو هنگام تولد در نوزادانی می‌شود که مادرانشان قبلاً از این دارو مصرف کرده‌اند. محققان با استفاده از این کرم‌ها توانستند ژنی را که این دارو روی آن تأثیر می‌‌گذارد کشف کنند، این یافته جدید به دانشمندان این امکان را می‌دهد که به کشف روش‌های درمانی مؤثری برای درمان این نقص عضو‌های ناخواسته بپردازند. پیش از این نیز از کرم‌‌های میوه در تحقیقات و بررسی‌ها روی بیماری‌هایی چون سرطان، بیماری‌های عصبی و بیماری‌های مربوط به کهولت سن استفاده شده بود. نتایج کامل این تحقیقات در چاپ سال آینده مجله Toxicalogical Sciences منتشر خواهد شد.